Hormon Tedavisi

Menopozda kadının vücudu daha az östrojen üretir ve adet görmemeye başlar. Bu, kadının hayatında doğal bir süreçtir. Östrojen eksikliği sıcak basmaları ve vajinal kuruluk gibi semptomları da beraberinde getirir. Aynı zamanda kalp rahatsızlığı ve osteoporoz (kemik kaybı) riskini arttırır. Bu nedenle, birçok bayan menopoz sonrası azalan östrojeni tekrar yerine koymak için hormon tedavisi görür.

Vücudunuzun Östrojeni

Östrojen esas olarak uterusun her iki tarafında da olan bezler yani yumurtalıklar tarafından üretilir. Yumurtalıklar ergenlikten menopoza kadar östrojen üretirler.

Östrojen bütün menstural dönem boyunca yapılır ve endometrium yani uterusun iç çeperinin her ay kalınlaşmasına neden olur.

14. gün yani ovulasyonda, bir yumurta yumurtalıklardan atılır. Yumurta uterusa bağlı olan iki fallop tüpünün birinin içinde ilerler. Ovulasyon sonrası, başka bir hormon olan progesteron endometriumu daha da kalınlaştırır. Eğer yumurta döllenmemişse hamilelik gerçekleşmez, bu hormonların seviyeleri düşer. Kalınlaşan endometrium dökülür. Bu dökülme adet kanamasıdır.

Kadın yaşlandıkça yumurtalıkları tarafından üretilen östrojen miktarı da yavaş yavaş düşer. Bir an, endometriumu kalınlaştıracak yeterli miktarda östrojen yapılamaz ve adet kanamaları kesilir. Ortalama olarak menopoz 51 yaşlarındayken olur, normal aralık 45 ile 55 yaşları arasındadır.

Eğer kadının yumurtalıkları operasyon ile alınmışsa, östrojen düzeyi de düşer. Bu düşüş yavaş değil, aniden olur ve menopoz semptomlarına neden olur.

Östrojen ve progesteron hormonları menopozdan sonra tekrar yerine konabilir. Uterusu olanların her iki hormonu da alması gerekir. Uterusu alınmış kadınlar sadece östrojen alabilirler.

 

Hormon Tedavisinin Faydaları

Hormon tedavisi sıcak basmaları ve vajinal kuruluk gibi düşük östrojen semptomlarını azaltabilir, ama tedavinin esas faydası hayat boyu etkileri olabilecek olan kemik kaybını önlemesidir. Hormon tedavisine başlama kararı şunlara bağlıdır:

Tıbbi geçmiş

Semptomlar

Kemik kaybı ve kardiyovasküler hastalık riski

Sıcak Basmalarından Kurtulmak

Menopozdaki kadınların %75'inde sıcak basmaları görülür. Sıcak basması tüm vücudunuza yayılan ani bir sıcaklık hissidir.

Sıcak basmaları kadından kadına farklı olarak ayda birkaç kez veya günde birçok kez olabildiği gibi, gündüz veya gece de gerçekleşebilir. Gece oldukları zaman uykunuzu bölebilirler. Östrojen bunların geçmesini sağlar.

 

Kardiyovasküler Hastalıktan Korunma

Kalp krizine de sebep olabilen kalp - damar hastalıkları daha çok menopozdan sonra ortaya çıkar. Kalp ve beyne giden kan damarlarının daraldığı zaman olur. Yumurtalıklar östrojen yapmayı bıraktıkları zaman, kadının kardiyovasküler hastalığa yakalanma riski erkeğe göre artış gösterir.

Hormon tedavisi gören kadınların kalp hastalıklarına yakalanma riski azalır. Hormon tedavisi kan damarları içinde oluşan kötü kolestrolü (LDL) azaltır. Aynı zamanda östrojen de, kandaki LDL kolestrolünü arındıran iyi kolestrolü (HDL) çoğaltır. Bu sebeple, östrojen atardamarları temiz tutar. Ancak ileri yaşlarda verilen hormon tedavisinin kalp damar hastalıklarını önleyebilmesi son derece tartışmalıdır.

 

Kemik Kaybından Korunma

Kadındaki düşük östrojen miktarının başka bir sonucu da kemik kaybıdır. Östrojen kemik kaybını önler. Menopozdan sonra kadının kemikleri yavaş yavaş gücünü kaybeder ve kolay kırılır hale gelir. Bunun sonucu olarak yaşlı kadınlarda kemik kırılması daha fazladır. En çok kalça, bilek ve omurga etkilenir.

Açık tenli ufak tefek beyaz kadınların osteoporoz riski daha fazladır. Erken menopoz, düşük kalsiyum alımı, yetersiz egzersiz ve sigara kullanımı kadınlarda kemik kaybı riskini arttırır.

Hormon tedavisi menopoz sonrası kemik kaybını yavaşlatmanın en iyi yoludur. Östrojen kemikleri muhafaza eder ve kemik kütlesini arttırmak için diğer hormonlarla beraber çalışır. Östrojen kemiklerin onlara güç veren kalsiyumu abzorbe etmelerine yardım eder. Egzersiz de kemik kaybını önlemeye yardım eder. Ağırlık kaldırmak kasları güçlendirdiği gibi kemikleri de güçlendirir.

 

Kuruluktan Kurtulmak

Östrojen seviyesi düştüğü zaman, vajina duvarları ince ve kuru bir hal alır. Bu değişiklikler cinsel ilişki sırasında ağrıya ve enfeksiyona sebep olabilir. Östrojen alımı ile kuruluk azalır.

İdrar yolundaki dokular da yaşla beraber değişir. Bazı kadınların daha çok idrar yapması gerekebilmektedir. Kadınlar menopoz sonrası idrar yolu enfeksiyonlarına daha yatkın olurlar. Hormon tedavisi bu dokuların elastikliğini arttırır ve birçok idrar yolu problemini önler.

Diğer Faydaları

Araştırmalar östrojenin kadınların kısa dönemli bellek ve ruh hallerinde de pozitif etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Östrojen aynı zamanda erken bunamaya sebep bir beyin hastalığı olan Alzheimer'a karşı da korur. (Erken dönemde başlayan tedaviler için geçerlidir) Bu hastalık kadınlarda erkeklere oranla daha çok rastlanır. Hormon tedavisi progesteron ile beraber alındığında endometrial kanser riskini de azaltır.

 

Endişe ve Riskler

Diğer birçok tedavi gibi hormon tedavisinin de bazı riskleri vardır. Östrojeni tek başına kullanmak uterus iç çeperinin kalınlaşmasına ve endometrial kanser riskinin artmasına sebep olur. Bu riski azaltmak için doktorunuz size progestin (progesteron gibi davranan sentetik bir hormon) hormonu da verebilir. Progestin uterus iç çeperinin çok fazla kalınlaşmasını önler. Progestin kullanımını geri çekmek ile aylık kanamalar yeniden başlar. Kanamalar kısa bir süre devam etse de, birçok kadın menstural siklus istemezler ve bu nedenle progrestinin bu etkisini can sıkıcı bulurlar.

Hormon tedavisine ait büyük bir endişe bu tedavinin göğüs kanseri riskini arttırıp arttırmadığıdır. Bu konuyla ilgili birçok araştırma yapılmıştır ve birçoğunun sonucunda riskin artmadığı görülmüştür. Amerikan Kanser Derneği'nin 9 yıl boyunca takip edilen 422.000 menopoz sonrası kadın hakkındaki raporuna göre hormon tedavisi ile ölümcül göğüs kanseri riskinin azalması arasında doğrudan bir ilişki vardır. Bu tatmin edici bir bilgi olsa da, kesin bir sonuç ortaya atılmamaktadır. Eğer hormon tedavisinin göğüs kanseri riskini arttırdığı riski varsa, bu artış östrojenin önlediği hastalıklarla karşılaştırıldığında çok küçüktür. Uzun dönemli kullanım için göğüs kanserine tutulanların sayısı yılda 10.000 de 10'dan, 13 kadına yükselebilir.

 

Tedavi

Hormon tedavisi hap veya yamalar ile olabilir. Vajinal kuruluk için krem şeklinde de verilebilir ancak bu yöntem diğer semptomları hafifletmez.

Doktorunuz birçok tedaviden birini tavsiye edebilir :

Kesintili Tedavi : Bu en yaygın tedavidir. 1 - 25. günlerde östrojen alınır, progestin 13 – 25. günlerde ilave edilir ve 3 - 5. günlerde hiç hormon alınmaz. Hormon almadığınız günlerde biraz kanamanız olabilir.

Kesintisiz Tedavi : Östrojen 4 haftanın her günü devirli olarak alınır. Progestin sadece iki hafta eklenir. Östrojen tek başına alındığı zamanlar, biraz kanama olabilir.

Kesintisiz Kombine Tedavi : Östrojen ve progestin her gün alınır. İlk aylarda düzensiz kanamanız olması normaldir, ancak 1 yıl içinde çoğu kadında kanama durur.

Transdermal Bant : Hap yerine karna veya kalçaya bir bant yapıştırılır. Östrojen banttan cilt yoluyla vücuda geçer.

Rahmi alınmamış çoğu kadın östrojen ve progestin alırlar. Düşük östrojen semptomlarını önlemek için gerekli olan hormon miktarı insandan insana değişir. Doz değişikliği gerekebilmektedir.

 

Diğer İlaçlar

Doktorunuz, semptomlar ile baş etmek veya birçok hastalığa karşı korunma amaçlı başka ilaçlar da verebilir. Şiddetli sıcak basmaları olan kadınlarda östrojen ile beraber androjen hormonu da verilebilir. Calcitonin isimli bir ilaç osteoporoza karşı kullanılır. Calcitonin enjeksiyon veya burun spreyi yoluyla verilir. Güçlü kemikler için kullanılan diğer ilaçlar ise Etidronate ve Alendronate'dir.

Hormon tedavisindeyken veya diğer ilaçları kullanıyorken doktorunuzun tavsiyelerine uymalı ve düzenli check-up'tan geçmelisiniz. Eğer beklenmedik vajinal kanamanız olursa, hemen doktorunuza danışınız. Kan basıncı ölçümü, göğüs ve pelvik muayene ve pap smear testler için düzenli doktorunuz ile görüşmelisiniz. Özellikle progestin almıyorsanız, endometrial biyopsi de yapılabilir.

 

Sonuç Olarak...

Kadınları menopozda rahatsız eden bazı sağlık problemlerinden kaçınmak için en iyi yol hormon tedavisi uygulanmasıdır. Bunun aynı zamanda kadının sağlığını ve yaşam kalitesini etkileyen uzun dönemli yararları da vardır.

Hormon tedavisi olsun olmasın, sağlıklı kalmak için yapabileceğiniz bazı şeyler vardır. Dengeli bir diyet (kalsiyumu zengin, yağı düşük), yeterli miktarda egzersiz, alkol ve sigara kullanmamak kemik kaybı oranını azaltır ve kalp rahatsızlıklarına karşı sizi korur. Bu sağlıklı yaşam şekline ne kadar erken başlarsanız, bunun uzun dönemli etkisi o kadar çok olacaktır.